กระสวยอวกาศ

กระสวยอวกาศ หรือ space shuttle คือเครื่องบินอวกาศ ทะยานขึ้นเหมือนจรวดไปโคจรรอบโลก มีปีก และตอนกลับสู่โลกจะร่อนลงตามรันเวย์ นำกลับใช้ได้หลายครั้ง เรียก "กระสวย" เพราะความเร็วที่แล่นไป-มาระหว่างโลกกับจุดหมายปลายทางในอวกาศ และรูปลักษณ์ที่เหมือนกระสวย เกิดจากริเริ่มขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (นาซา) เมื่อปี 2512 หลังสหรัฐฯประสบผลสำเร็จเป็นชาติแรกที่สามารถส่งมนุษย์อวกาศขึ้นไปยืนบนผิวดวงจันทร์ ความริเริ่มดังกล่าวอยู่บนพื้นฐานความต้องการจะสร้างสถานีในอวกาศเพื่อเป็นที่พักขนถ่ายอุปกรณ์และมนุษย์ โดยยานจะต้องใช้งานได้ดังเครื่องบินพาณิชย์เพื่อให้ค่าใช้จ่ายถูกลง แต่ก็ต้องไม่เหมือนจรวดส่งดาวเทียมที่ใช้งานได้ครั้งเดียวหรือเพียงไม่กี่ครั้งก็ต้องทิ้ง

ยานขนส่งหรือกระสวยอวกาศของสหรัฐ ตั้งแต่เริ่มโครงการถึงปัจจุบันมีด้วยกัน 6 ลำ คือ 1.เอนเตอร์ไพรส์ (Enterprise) เป็นยานทดสอบเบื้องต้น นาซ่าสร้างขึ้นเป็นยานลำแรก แต่ส่งขึ้นไปบินเป็นลำดับ 2 สำหรับชื่อเอ็นเตอร์ไพรส์ได้มาจากชื่อยานขนส่งอวกาศในซีรีส์เรื่อง "สตาร์ เทรค" 2.โคลัมเบีย (Columbia) ถูกสร้างเป็นที่ 2 แต่ขึ้นบินก่อน ทะยานสู่อวกาศเมื่อ 12 เมษายน 2524 นับเป็นรุ่นบุกเบิกที่สามารถนำกลับมาใช้งานใหม่ได้ เป็นการยุติยุคการใช้จรวดส่งนักบินอวกาศที่ดำเนินการมานาน 20 ปี ปัญหาของโคลัมเบียคือเป็นยานที่น้ำหนักมากเกินไปและยังขาดอุปกรณ์จำเป็นสำหรับใช้สร้างสถานีอวกาศนานาชาติในขณะนั้น ที่สุดโคลัมเบียก็ถึงจุดจบในวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2546 เมื่อระเบิดหลังกลับสู่โลกเพียง 16 นาที

3.ดิสคัฟเวอรี (Discovery) เป็นกระสวยอวกาศลำที่ 3 ของนาซ่า ขึ้นไปในอวกาศครั้งแรกเมื่อ 30 สิงหาคม 2527 4.แอตแลนติส (Atlantis) ไปอวกาศครั้งแรกวันที่ 3 ตุลาคม 2528 ถึงขณะนี้แอตแลนติสปฏิบัติภารกิจทั้งหมดได้ 26 ครั้งแล้ว ล่าสุดเมื่อ 7 ตุลาคม 2545 และกลับสู่โลกในวันที่ 18 เดือนและปีเดียวกัน สำหรับชื่อแอตแลนติส เดิมเป็นชื่อเรือสำรวจของสถาบันสมุทรศาสตร์วู้ด โฮล ในแมสซาชูเสตส์ ปฏิบัติภารกิจช่วง พ.ศ.2473-2509 5.ชาลเลนเจอร์ (Challenger) ขึ้นอวกาศครั้งแรกวันที่ 4 เมษายน 2526 ปฏิบัติภารกิจทั้งสิ้น 10 ครั้ง ครั้งสุดท้ายคือ 28 มกราคม 2529 ยานชาเลนเจอร์ได้ระเบิดกลางอากาศหลังขึ้นฟ้าได้เพียง 73 วินาที ลูกเรือ 7 คน เสียชีวิตทั้งหมด อย่างไรก็ดีชาเลนเจอร์สร้างประวัติศาสตร์หน้าสำคัญด้วยการส่ง แซลลี ไรด์ ผู้หญิงอเมริกันคนแรก ขึ้นไปปฏิบัติภารกิจในอวกาศ และ

6.เอนดีฟเวอร์ (Endeavour) ได้รับมติในที่ประชุมทางกฎหมายในเดือนสิงหาคม 2530 ให้ทำหน้าที่ทดแทนยานชาเลนเจอร์ ปัจจุบันมีกระสวยอวกาศใช้งานอยู่ 3 ลำ คือ แอตแลนติส เอ็นดีฟเวอร์ และดิสคัฟเวอรี