9 เรื่องน่ารู้ของ "ประจำเดือนหลังคลอด"/Modernmom

ขอบคุณภาพประกอบจาก http://www.vcharkarn.com        หลายครั้งที่คุณแม่ ๆ หลังคลอดมักกังวลเกี่ยวกับประจำเดือน เช่น ทำไมไม่มาสักที เพราะสุขภาพไม่ดีหรือเปล่า หรือมีสิ่งปกติเกิดขึ้น ซึ่งนอกจากความกังวลแล้วก็มักจะเป็นความเข้าใจผิดเสียเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นจึงอยากชวนคุณแม่ทั้งหลายมาทำความเข้าใจกับเรื่องประจำเดือนหลังคลอดกันให้มากขึ้นผ่าน 9 เรื่องน่ารู้ของประจำเดือนหลังคลอดที่รวบรวมข้อมูลจากรศ.ดร.นพ.ดิฐกานต์ บริบูรณ์หิรัญสาร ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา คณะแพทย์ศาสตร์ ศิริราชพยาบาลมาฝากกัน                1. ภาวะอ้วนหรือผอมเกินไป                สืบเนื่องมาจากการที่ร่างกายไม่มีความสมบูรณ์ ระบบการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ จึงอาจไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร และนี่อาจเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ประจำเดือนไม่มา                2. วิธีคุมกำเนิด                คุณแม่ ๆ มักจะใช้วิธีคุมกำเนิดหลังคลอดที่ต่างกันออกไป เช่น กินยาคุม แบบนี้พอกินจนหมดแผงประจำเดือนก็มาตามปกติ ถ้าฉีดยาคุมหรือฝังยา ก็อาจจะไม่มีประจำเดือน แต่ระยะเวลาที่ไม่มีประจำเดือนนั้นไม่แน่นอน                3. เพราะให้นมลูก                ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้คุณแม่หลังคลอดประจำเดือนไม่มาก็คือ การที่ให้นมลูกอย่างเต็มที่ ซึ่งลูกอาจจะดูดบ่อย ดูดนาน กินนมแม่ทั้งวัน แต่ทั้งนี้อาจไม่สามารถระบุได้ว่าประจำเดือนจะมาอีกครั้งเมื่อไร อาจจะนานกว่า 6 เดือนหรือ 1 ปี ซึ่งมีข้อดีคือโอกาสท้องแทบจะไม่มี หรือไม่มีเลย (แต่ก็มีโอกาสตั้งท้องได้เหมือนกัน) การให้ลูกกินแต่นมแม่หลังคลอดจึงถือเป็นการคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ (Lactation Amenorrhea Meathod หรือ LAM) วิธีหนึ่ง                4. โรคที่มากับประจำเดือน                โรคบางอย่างมีผลต่อการมีประจำเดือน เช่น โรคที่เกี่ยวกับระบบต่อมไร้ท่อต่าง ๆ เพราะฮอร์โมนเป็นเรื่องของต่อมไร้ท่อโดยตรง นอกจากนี้โรคเรื้อรังบางโรค เช่น เบาหวาน โรคไต เป็นต้น ซึ่งมีอาการค่อนข้างรุนแรงและต่อเนื่องอาจทำให้ประจำเดือนมาผิดปกติได้                5. การใช้ยา                โดยทั่วไปการใช้ยาที่มีผลต่อฮอร์โมนก็สามารถทำให้ประจำเดือนไม่มาได้ด้วยเช่นกัน                6. ลักษณะของประจำเดือน                ลักษณะของประจำเดือนหลังคลอดจะเหมือนกับการมีประจำเดือนปกติก่อนตั้งครรภ์ อาจมีอาการร่วมอย่างการปวดท้องน้อย หลักการศึกษาคือ พอเริ่มมีไข่ตกก็เข้าวงจรการมีประจำเดือนของแต่ละคน จากนั้นฮอร์โมนในร่างกายก็จะกลับมาเป็นปกติ

ขอบคุณภาพประกอบจาก http://btgsf1.fsanook.com        7. ฮอร์โมน                ปัจจัยหลักของการมีหรือไม่มีประจำเดือนหลังคลอดส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของฮอร์โมนในร่างกายมากกว่า เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนระหว่างตั้งครรภ์ อาจส่งผลไปถึงหลังคลอดด้วยในระยะแรกกับเรื่องของการให้ลูกกินนมแม่                8. คุณแม่มีอาการซึมเศร้า                สามารถพบได้เช่นกัน แต่จะเป็นในกรณีที่มีอาการค่อนข้างรุนแรง คือ พอมีความเครียด อาจจะทำให้ไข่ไม่ตก และไม่มีประจำเดือนได้ ทั้งนี้คุณแม่หลังคลอดส่วนใหญ่ที่มีอาการซึมเศร้ามีไม่มากนัก พบได้เพียง 10-20 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น                9. แบบไหน..ไม่ใช่ประจำเดือน                คุณแม่หลังคลอดสามารถสังเกตลักษณะของเลือดออกผิดปกติหลังคลอดที่ไม่ใช่ประจำเดือนได้ ดังนี้                - เลือดออกปริมาณมาก สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งคุณแม่ที่คลอดธรรมชาติ และผ่าคลอด มีปัจจัยเสี่ยงคือ ผ่าคลอด คลอดยาก คลอดนาน รวมไปถึงน้ำเดินเป็นเวลานานอาจมีโอกาสติดเชื้อ และอาการหนึ่งเมื่อมีการอักเสบติดเชื้อ คือ เลือดออกผิดปกติ หรือที่เรียกรวมอยู่ในกลุ่มตกเลือดหลังคลอดนั่นเอง เพราะมีบางกรณีที่เลือดออกมาปริมาณมากจนผิดปกติร่วมกับอาการอื่น เช่น ปวดท้อง ไข้ขึ้น และมักจะเกิดการอักเสบในโพรงมดลูก ส่วนใหญ่ถ้ามีเลือดออกผิดปกติหลังคลอด มักจะเกิดขึ้นเร็ว เช่น ภายใน 1-2 สัปดาห์ ซึ่งไม่ใช่ประจำเดือน เพราะประจำเดือนจะมาเร็วที่สุดภายใน 1-2 เดือน หากมีเลือดออกผิดปกติในช่วงนี้ ให้รีบกลับมาพบแพทย์ก่อนที่จะนัดตรวจหลังคลอด                - เลือดออกกะปริดกะปรอยนานผิดปกติ ซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุ บางกรณีอาจมีเศษรกหรือเศษเนื้อเยื่อค้างอยู่ ก็ทำให้มีเลือดออกกะปริดกะปรอยได้ หรืออาจเป็นน้ำคาวปลาที่ยังไม่หมด ทั้งนี้หากยังมีน้ำคาวปลาที่เป็นเลือดหรือสีแดงอย่างต่อเนื่องเกิน 2 สัปดาห์หลังคลอด อาจมีบางอย่างผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์                การที่คุณแม่หลังคลอดจะมีประจำเดือนหรือไม่มี ไม่ได้เป็นตัวชี้วัดหรือบ่งบอกว่าสุขภาพของคุณดีหรือไม่ ประจำเดือนอาจไม่มาได้บ้าง หากลองสำรวจตัวเองแล้วไม่มีอาการผิดปกติอะไร ก็หมดกังวลได้                ///////////////                ขอบคุณข้อมูลจากนิตยสารโมเดิร์นมัมฉบับประจำเดือนกันยายน 2554 ซึ่งนอกจากสาระความรู้ข้างต้นแล้ว เนื้อหาภายในเล่มยังมีเนื้อหาที่เป็นประโยชน์อื่น ๆ ที่คัดสรรมาเพื่อคุณแม่ยุคใหม่โดยเฉพาะ เช่น เมนูมังสวิรัติมื้ออร่อยแก้เบื่อของคุณแม่ตั้งครรภ์ ปรับสมดุลแม่หลังคลอดด้วย Holistic พร้อมเปิดใจอองซาน ซูจี หญิงกล้าแกร่งที่ต่อสู้เพื่อส่วนรวม ทั้งยังมีบทสัมภาษณ์พิเศษ กีต้าร์-ศิริพิชญ์ ถึงงานใหม่ พิธีกรรายการ "Modernmom Experience" และเรื่องราวของลูกสาวรวมถึงเบบี๋ในท้องด้วยครับ