นิทาน ข้อคิด

เหตุที่ตรัสชาดก : ทรงปรารภเรื่องการรู้อัธยาศัยของพระภิกษุรูปหนึ่ง ที่ผ่านมากว่า 4 เดือน ก็ไม่สามารถบรรลุธรรมได้ นั่นเป็นเพราะภิกษุท่านนี้ได้เคยเกิดในตระกูลช่างทองมา 500 ชาติ จึงคุ้นเคยแต่สิ่งสวยงาม การพิจารณาอสุภะเพื่อให้เข้าถึงธรรม จึงไม่ถูกจริตอัธยาศัย แต่เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าให้พิจารณาดอกบัวที่งดงามแล้วพลันเหี่ยวเฉา จึงสามารถบรรลุธรรมได้ในวันเดียว

ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในนครพาราณสี พระองค์มีม้าอยู่หลายตัว ตั้งแต่ม้าสามัญธรรมดาจนถึงม้าชั้นดีซึ่งเป็นม้าพระที่นั่งของพระองค์

ตามปกติเมื่อถึงเวลาอาบน้ำให้ม้า คนเลี้ยงม้าจะนำม้าพระที่นั่งไปอาบน้ำที่ท่าน้ำสำหรับพญาม้า ส่วนม้าธรรมดาอื่นๆ ก็มีคนพาไปอาบน้ำที่ท่าน้ำอื่นไม่ปะปนกัน

ต่อมาวันหนึ่ง คนเลี้ยงม้าพาม้าพระที่นั่งไปอาบน้ำที่ท่าน้ำเดิม แต่คราวนี้ทำอย่างไรมันก็ไม่ยอมลงอาบดังเคย เมื่อจนปัญญา คนเลี้ยงม้าจึงนำความไปกราบทูลให้พระเจ้าพรหมทัตทรงทราบ

“เอ.. หรือว่ามันจะป่วย.. นี่ท่านปุโรหิต ช่วยไปดูให้เราหน่อยซิว่ามันเป็นเพราะอะไร ทำไมวันนี้มันถึงพยศได้อย่างนั้น” พระองค์รับสั่งให้ปุโรหิตออกไปสังเกตการณ์ทันที     
ปุโรหิตออกไปสังเกตการณ์ตามรับสั่ง เมื่อตรวจดูม้าก็ไม่เห็นว่ามันจะป่วย จึงไปดูรอบๆ ท่าน้ำ ครั้นแล้วเขาก็ได้พบสาเหตุว่า เป็นเพราะม้าพระที่นั่งรังเกียจม้าสามัญที่มาลงอาบน้ำที่ท่านี้นั่นเอง จึงบอกคนเลี้ยงม้าเป็นเชิงให้คิดว่า

“เธอจงนำม้าพระที่นั่งไปอาบที่ท่าอื่นบ้าง เพราะแม้อาหารแสนอร่อยมาวางตรงหน้า ถ้าคนเรากินอยู่จำเจ ก็รู้จักเบื่อได้เหมือนกัน”

“ขอรับ ท่านปุโรหิต” ว่าแล้วคนเลี้ยงม้าจึงนำม้าพระที่นั่งไปอาบน้ำที่ท่าอื่น ปรากฏว่ามันยอมลงอาบแต่โดยดี แล้วต่อมาก็เปลี่ยนมาอาบที่เดิมอีก ทำให้เป็นที่พอใจของม้าพระที่นั่งเป็นอันมาก

ข้อคิดจากชาดก 
1. การทำกิจกรรมซ้ำซากจำเจอยู่ทุกวัน ก็ทำให้คนเราเบื่อได้ ควรเปลี่ยนกิจกรรมหรือเปลี่ยนบรรยากาศเพื่อให้รู้สึกกระปรี้กระเปร่าขึ้นมาบ้าง
2. ที่บางที่ หรือของบางอย่างมีไว้สำหรับคนบางคน หากคนอื่นแอบเข้าไปใช้ก็จะทำให้เจ้าของไม่พอใจ