อุตสาหกรรมปิโตรเคมี
อุตสาหกรรมปิโตรเคมีเป็นการนำวัตถุดิบจากอุตสาหกรรมปิโตรเลียมไปผลิตต่อเนื่องจนเป็นเม็ดพลาสติกเส้นใยสังเคราะห์ ยางสังเคราะห์ สารเคลือบผิว และกาวต่างๆ ผลิตภัณฑ์ปิโตรเคมีเหล่านี้เป็นวัตถึดิบพื้นฐานที่สำคัญในการผลิตเครื่องอุปโภคบริโภค ตลอดจนอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ในการประกอบอาชีพ รวมไปจนถึงสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ที่ทำให้มนุษย์มีความเป็นอยู่ที่สะดวกสบายมากยิ่งขึ้น
อุตสาหกรรมปิโตรเคมีมีความสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ เพราะเป็นอุตสาหกรรมตั้นน้ำที่ก่อให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมต่อเนื่องอื่นๆ มากมาย เพราะสามารถนำไปใช้ผลิตสินค้าพื้นฐานที่สำคัญต่อการดำรงชีวิตของมุนษย์หรือที่เรียกว่า ปัจจัย 4 ได้แก่ ที่อยู่อาศัย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค
อุตสาหกรรมปิโตรเคมีได้สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ต่างๆ มากมายให้คนไทยได้ใช้ประโยชน์อย่างมหาศาล เอื้อประโยชน์เชื่อมโยงกันและกันเป็นวงจร จนผลิตภัณฑ์ของอุตสาหกรรมปิโตรเคมีกลายเป็นหนึ่งปัจจัยสำคัญแห่งการดำเนินชีวิตประจำวัน และพัฒนาประเทศของเราไปแล้ว
ในภาพรวม กล่าวได้ว่า อุตสาหกรรมปิโตรเคมีอำนวยประโยชน์ต่อคนไทยปลายประการ อาทิ
1. ประเทศไทยใช้ประโยชน์จากก๊าซธรรมชาติ ซึ่งเป็นทรัพยากรของเราในการผลิตไฟฟ้า เรายังสามารถนำก๊าซธรรมชาติไปใช้ในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี แปรรูปเป็นสิ่งของเครื่องใช้พลาสติกและวัสดุสังเคราะห์ต่างๆ ได้หลากหลาย เพิ่มมูลค่าให้ทรัพยากรธรรมชาติไทย
2. ประหยัดเงินตราต่างประเทศ ลดการนำเข้าผลิตภัณฑ์ปิโตรเคมีและเม็ดพลาสติกจากต่างประเทศ และสร้างรายได้เข้าสู่ประเทศจากการส่งเม็ดพลาสติกออกขายต่างชาติ
3. คนไทยซื้อของใช้ที่ทำจากพลาสติกและวัสดุสังเคราะห์ต่างๆ ได้ในราคาถูก เพราะเราสามารถผลิตเม็ดพลาสติกในประเทศได้เอง ทำให้มีแหล่งวัตถุดิบที่แน่นอน ตอบสนองความต้องการได้อย่างต่อเนื่องไม่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ต้นทุนการผลิตจึงถูกลง
4. สร้างรายได้และความเจริญแก่ท้องถิ่น ผ่านทางระบบภาษีและการจ้างงานสร้างอาชีพ ทักษะการทำงานหมุนเวียนของเงินภายในประเทศ ซึ่งส่งผลต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศในภาพรวม
ลักษณะเฉพาะของอุตสาหกรรมปิโตรเคมี
อุตสากรรมปิโตรเคมีอาจฟังเป็นอุตสาหกรรมท่ไกลตัว ไกลวิถีชีวิตประจำวันของเรา แต่จริงๆ แล้วอุตสาหกรรมปิโตรเคมีถือเป็นอุตสาหกรรมพื้นฐานสำคัญที่ผลิตวัตถุดิบสำหรับอุตสาหกรรมต่อเนื่องอื่นๆ ทำให้เกิดการต่อยอดทางเศรษฐกิจและการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ
ลักษณะเฉพาะของอุตสาหกรรมปิโตรเคมี ได้แก่
1. อุสาหกรรมปิโตรเคมีเป็นอุตสาหกรรมที่มีวัฏจักร (Life Cycle) มีขาขึ้น ขาลง : การขึ้นลงดังกล่าวมีผลกระทบต่อการลงทุน โดยวัฏจักรทางธุรกิจดังกล่าวเปรียบเสมือนดาบสองคม ดังนั้น การเตรียมตัวเข้าสู่การผลิตต้องได้จังหวะกับวัฏจักรขาขึ้น โรงงานที่เข้าสู่การผลิตช่วงขาขึ้นจะมีความสามารถคืนเงินต้นและดอกเบี้ยตามกำหนดได้ดีกว่าโรงงานที่เข้าสู่การผลิตตอนขาลงของวัฏจักร
2. เป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ : เนื่องจากต้องประกอบด้วยอุตสาหกรรมปิโตรเคมี 3 ขั้น ซึ่งในแต่ละขั้นมีขนาดใหญ่ ใช้เงินลงทุนสูงในตัวอยู่แล้ว
3. ต้องใช้เงินลงทุนสูง : อุตสาหกรรมปิโตรเคมีต้องอาศัยเทคโนโลยีในการผลิต และมูลค่าการก่อสร้างโรงงานขนาดใหญ่ที่ใช้เม็ดเงินมหาศาลใช้เวลาก่อสร้างนานกว่าที่บริษัทจะสามารถดำเนินการผลิต/ขายได้จริง ในขณะที่มีผู้แข่งขันในตลาดเป็นจำนวนมาก ทำให้เกิดการแข่งขันตัดราคาผลิตภัณฑ์ ดังนั้น ผู้ที่มีต้นทุนการผลิตต่ำ โดยเฉพาะผู้ที่เป็นเจ้าของวัตถุดิบ จะเป็นผู้ได้เปรียบในการแข่งขัน (Cost-based business)
4. มีการแข่งขันสูง : เนื่องจากในแต่ละภูมิภาค มีผู้ผลิตเป็นจำนวนมากและต่างมุ่งขยายธุรกิจให้ครบวงจร รวมทั้งการขนส่งผลิตภัณฑ์เม็ดพลาสติก ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ขั้นปลายของอุตสาหกรรมก็ทำได้ด้วยความสะดวก การแข่งขันทางการตลาดจึงมีสูงจากผู้ผลิตที่มีอยู่ทั่วโลก
5. อัตราการใช้ผลิตภัณฑ์ปริโตรเคมีต่ออัตราการเจริญเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศอยู่สัดส่วนประมาณ 2 ต่อ 1 : การเจริญเติบโตของอุตสาหกรรมต่างๆ มีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กับการขยายตัวในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี กล่าวคือ หากประเทศมีอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจดี ประชาชนก็จะมีฐานะและกำลังซื้อสูงขึ้น อัตราการบริโภคสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ก็จะสูงขึ้นตามไป
6. เป็นอุตสาหกรรมที่ต้องพึ่งพาวัตถุดิบซึ่งกันและกัน : โดยผลิตภัณฑ์ของอุตสาหกรรมขั้นต้นจะเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมขั้นกลาง และผลิตภัณฑ์ของอุตสาหกรรมขั้นกลางจะเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมขั้นปลาย ดังนั้น การเติบโตของอุตสาหกรรมขั้นปลายจะส่งผลให้เกิดการเติบโตของอุตสาหกรรมขั้นกลางและนำไปสู่การเติบโตของอุตสาหกรรมขั้นต้นตามลำดับ โอกาสในการขยายตัวของอุตสาหกรรมปริโตเคมีขั้นต้นจึงต้องพิจารณาจากสถานะของอุตสาหกรรมปิโตรเคมีขั้นปลาย หรืออุตสาหกรรมเม็ดพลาสติก หากอุตสาหกรรมเม็ดพลาสติกมีอันต้องหยุดชะงักลงก็จะส่งผลกระทบโดยตรงต่อผู้ผลิตในอุตสาหกรรมปิโตรเคมีขั้นต้นไปด้วย