ตำราพิชัยสงคราม ซุนวู (The Art of War)

บทที่ 1 การวางแผน

อันการสงครามนั้น เป็นเรื่องใหญ่ของรัฐ คือวิถีแห่งการคงอยู่หรือล่มสลายของประเทศชาติ เกี่ยวพันถึงชีวิตของไพร่พลและราษฎร จะไม่พินิจพิเคราะห์หาได้ไม่ เพราะฉะนั้น เราต้องคำนึงถึงปัญหาพื้นฐานห้าประการเป็นปฐม แล้วเปรียบเทียบสภาพของเรากับข้าศึก เพื่อคาดคะเนผลแพ้ชนะในสงคราม ปัญหาพื้นฐานห้าประการ ได้แก่ หนึ่ง มรรค (เต้า), สอง ฟ้า (เทียน), สาม ดิน (ตี้), สี่ แม่ทัพ (เจียง), ห้า กฎ (ฝ่า)

• มรรค หมายถึง ความเป็นธรรม สิ่งที่ทำให้ราษฎรมีเจตนารมณ์ตรงกับฝ่ายปกครอง ยินดีร่วมเป็นร่วมตายกับฝ่ายปกครองโดยไม่หวั่นเกรงภยันตรายใดๆ
• ฟ้า หมายถึง ภูมิอากาศ กลางวันกลางคืน ฤดูและความผันแปร
• ดิน หมายถึง ภูมิประเทศสูงหรือต่ำ ใกล้หรือไกล คับขันหรือราบเรียบ กว้างใหญ่หรือคับแคบ และปิดหรือเปิด (เซิงสื่อ)
• แม่ทัพ หมายถึง ผู้นำเหล่าทัพซึ่งเปี่ยมด้วยสติปัญญา รักษาสัจจะวาจา มีเมตตาธรรม มีความกล้าหาญ และเคร่งครัดเที่ยงธรรม
• กฎ หมายถึง ระเบียบวินัยของกองทัพ

ระบบการจัดอัตรากำลังพล และระบบจัดสรรหาอาวุธยุทโธปกรณ์ ปัญหาห้าประการนี้ แม่ทัพนายกองจะมีผู้ใดมิรู้ก็หาไม่ ทว่าผู้แจ้งรู้เท่านั้นจึงจะชนะ ผู้มิรู้แจ้งย่อมแพ้พ่าย จากนั้นจึงเปรียบเทียบสภาพของเรากับข้าศึก เพื่อคาดคะเนผลแพ้ชนะในสงคราม ซึ่งได้แก่

• ประมุขฝ่ายใดปกครองอย่างเป็นธรรม
• แม่ทัพฝ่ายใดมีสติปัญญาความสามารถ
• ดินฟ้าอากาศเอื้อประโยชน์แก่ฝ่ายใด
• กองทัพฝ่ายใดเคร่งครัดระเบียบวินัย
• กองทัพฝ่ายใดกล้าแข็ง
• ไพร่พลฝ่ายใดได้รับการอบรมได้รับการฝึกอบรมที่ดี
• และกองทัพฝ่ายใดตกรางวัลและลงโทษอย่างเที่ยงธรรม

จากสภาพเหล่านี้ ข้าพเจ้าพอจะคาดได้แล้วว่าฝ่ายใดจักปราชัยหรืออัปราชัยในศึกสงคราม หากแม่ทัพเชื่อฟังข้าพเจ้า วางแผนบนพื้นฐานที่ได้คำนึงถึงปัญหายุทธศาสตร์ข้างต้นแล้ว ย่อมเป็นฝ่ายชนะในศึกสงคราม ก็จงรับไว้ มิเช่นนั้นย่อมจะเป็นฝ่ายแพ้พ่าย ก็จงปลดออก เมื่อมียุทธศาสตร์ที่เหนือกว่า อีกทั้งวางแผนโดยเชื่อฟังข้าพเจ้า ก็จงสร้างภาวการณ์ต้องกุมความเป็นฝ่ายกระทำ พลิกแพลงโดยคำนึงถึงความได้เปรียบเป็นหลัก การทำสงครามคือวิถีแห่งกุศโลบาย มีขีดความสามารถ พึงแสดงว่าไร้ความสามารถ

• จะทำสงคราม พึงแสดงว่าไม่คิดทำสงคราม
• จะตีใกล้ พึงแสดงว่าจะตีไกล
• ข้าศึกละโมบ พึงล่อหลอกด้วยผลประโยชน์
• ข้าศึกปั่นป่วน พึงตีหัก
• ข้าศึกมีกำลังมาก พึงเตรียมพร้อมเสมอ
• ข้าศึกเข้มแข็ง พึงหลีกเลี่ยง
• ข้าศึกฮึกหาญ พึงทำลายขวัญสู้รบ
• ข้าศึกสุขุมเยือกเย็น พึงยั่วให้ขาดสติ
• ข้าศึกสุขสบาย พึงรังควาญให้อ่อนเปลี้ย
• ข้าศึกสามัคคีกัน พึงยุแยก
• พึงโจมตีในขณะที่ข้าศึกไม่ได้เตรียมพร้อม และจู่โจมในขณะที่ข้าศึกไม่คาดฝัน

ทั้งหมดนี้ คือ เคล็ดลับแห่งชัยชนะของนักพิชัยสงครามซึ่งสุดวิสัยที่จะสาธยายให้แจ้งชัดเจนล่วงหน้า หากชนะก่อนรบ แสดงว่าได้วางแผนอย่างละเอียดรอบคอบแล้ว หากไม่ชนะก่อนรบ แสดงว่ามิได้วางแผนอย่างละเอียดรอบคอบเท่าที่ควร

วางแผนอย่างละเอียดรอบคอบ ย่อมชนะ ไม่วางแผนอย่างละเอียดรอบคอบ ย่อมแพ้พ่าย ไยต้องกล่าวถึงการไม่วางแผนอีกเล่า ข้าพเจ้าพิเคราะห์ถึงปัญหาต่างๆ เหล่านี้ก็ประจักษ์แจ้งถึงความปราชัย และอัปราชัยล่วงหน้า